Уйқу артерияларини стентлаш – бу мияга нормал қон оқимини тиклашга қаратилган замонавий, кам инвазив муолажа. У мияни озиқлантирувчи асосий “магистраль” – уйқу артериясининг бўшлиғи сезиларли даражада торайганда қўлланилади.

Стеноз деб аталадиган бу томирларнинг торайиши ишемик инсультнинг асосий сабабларидан биридир. Стентлаш процедураси торайган жойни кенгайтириш ва тўлиқ қон таъминотини таъминлаш имконини беради.

Уйқу артериялари стенози сабаблари

Стеноз ривожланишининг асосий сабаби атеросклероздир. Вақт ўтиши билан артерияларнинг ички деворларида холестерин тўпламлари – атеросклеротик пилакчалар тўпланади. Улар аста-секин катталашиб, томир бўшлиғини торайтиради. Натижада қон оқими камайиб, пилакчадан майда бўлакчалар узилиб чиқиши мумкин, улар мия томирларига тушиб, инсультга олиб келади.

Стентлаш қандай амалга оширилади

Муолажа катта кесмаларсиз амалга оширилади ва одатда 30 дақиқадан 90 дақиқагача давом этади.

1. Тайёргарлик ва кириш. Маҳаллий оғриқсизлантириш киритилгандан сўнг, нейрохирург сон ёки билакдаги артерияга кичик тешик қўяди.
2. Навигация. Рентген назорати ёрдамида шифокор ингичка ва эгилувчан катетерни артериялар орқали уйқу артериясининг торайган жойига ўтказади.
3. Стент ўрнатиш. Катетер орқали стентнинг ўзи – кичкина металл тўр киритилади, у кенгаяди ва атеросклеротик пилакчани томир деворига босади. Бу артерияни очиқ ҳолатда ушлаб турадиган мустаҳкам “каркас” яратади.
4. Якунлаш. Муваффақиятли стентлашдан сўнг катетер эҳтиёткорлик билан чиқарилади ва тешилган жойга босувчи боғлам қўйилади.

Стентлашга кўрсатмалар

Шифокор қуйидаги ҳолларда стентлашни тавсия қилиши мумкин:

• Симптомлар бўлмаганда ҳам сезиларли стеноз (70% дан ортиқ).
• 50% ва ундан юқори стенозда транзитор ишемик ҳужумлар (ТИА) ёки микроинсультлар каби аломатларнинг мавжудлиги.
• Очиқ жарроҳлик амалиётига қарши кўрсатмалар мавжуд бўлганда (масалан, жиддий юрак ёки ўпка касалликларида).

Афзалликлари ва очиқ операция билан таққослаш

Стентлаш анъанавий очиқ операция – каротид эндартеректомиянинг муносиб муқобили ҳисобланади. Унинг асосий афзалликлари қуйидагилардан иборат:

• Кам инвазивлик: катта кесимнинг йўқлиги ва тўқималар учун минимал шикастланиш.
• Тез тикланиш: бемор одатда 1-2 кундан кейин одатдаги ҳаёт тарзига қайтиши мумкин.
• Қўллаш имконияти: муолажа бошқа нейрожарроҳлик амалиётлари тақиқланган юқори хавфли беморлар учун мавжуд.

Стентлаш жараёни юқори технологияли ускуналардан фойдаланишни талаб қилади ва ихтисослаштирилган нейрохирургия клиникасида амалга оширилади, бу эса бемор учун максимал аниқлик ва хавфсизликни таъминлайди.

Эҳтимолий хатарлар

Стентлаш хавфсиз муолажа ҳисобланса-да, бемор хабардор қилиниши керак бўлган минимал хавфлар мавжуд:

• Санчилган жойга қон қуйилиши.
• Контраст моддага аллергик реакция.
• Жуда камдан-кам ҳолларда – транзитор ишемик ҳужум ёки муолажа пайтида инсульт, бу вақтинчалик хавф билан боғлиқ.

Муаллиф: шифокор-нейрохирург Наби Абдуллаев Қўлдашович