Рақамли субтраксион ангиография (РСА) – бу қон томирларини текширишнинг юқори технологик усули бўлиб, реал вақт режимида артерия ва веналарнинг максимал аниқ ва батафсил тасвирини олиш имконини беради.
Ультратовуш, МРТ ёки КТ ангиографиясидан фарқли ўлароқ, ДСА қон томир патологияларини ташхислашда “олтин стандарт” ҳисобланади, чунки у нейрохирургга қон оқимининг бутун жараёнини кўриш ва бошқа усуллар аниқлай олмайдиган ҳатто энг кичик ўзгаришларни, шу жумладан томирларнинг хавфли торайишини аниқлаш имконини беради.
Тадқиқот қандай олиб борилади?
Муолажа стерил шароитда ўтказилади ва одатда 30 дақиқадан 60 дақиқагача давом этади.
- Идишга кириш. Рентген жарроҳи маҳаллий оғриқсизлантириш остида, кўпинча сон ёки билак артериясига кичик тешик очади.
- Катетер киритиш. Тешик орқали ингичка ва эгилувчан катетер киритилади. Мониторда доимий тасвирни берадиган рентген қурилмаси назорати остида катетер эҳтиёткорлик билан қон томир тизимининг текширилаётган қисмига – масалан, мия, бўйин ёки юрак томирларига қараб ҳаракатланади.
- Контраст модда. Катетер орқали махсус контраст модда юборилади. У қон томирларини рентген тасвирларида аниқ кўринадиган қилади.
- Суратга олиш. Рентген аппарати контраст модданинг томирлардан қандай ўтишини кўрсатадиган бир қатор тасвирларни олади. Махсус компьютер дастури барча ортиқча тузилмаларни, масалан, суяклар ва юмшоқ тўқималарни “айириб ташлайди” (субстратсия қилади), тасвирда фақат қон томирлар тармоғини қолдиради.
ДСА қачон тайинланади?
Агар жиддий патологияга шубҳа бўлса ёки бошқа диагностика усуллари тўлиқ маълумот бермаса, ДСА шифокор томонидан тайинланади. Кўпинча бу усул қуйидаги ҳолларда зарур бўлади:
- Бош мияни озиқлантирувчи артерияларнинг стенози ва тромбози (торайиши ва тиқилиши). ДСА торайиш даражаси ва унинг жойлашувини юқори аниқликда баҳолаш имконини беради, бу эса даволаш тактикасини танлашда жуда муҳимдир.
- Аневризмаларда (қон томир деворларининг патологик кенгайиши) ва қон томир малформатсияларида (қон томир ривожланишининг туғма аномалиялари).
- Кўп қон билан таъминланган ўсмаларда, уларнинг тузилишини баҳолаш учун.
Шунингдек, ДСА аневризмаларни клипслаш ёки ўсмаларни олиб ташлаш бўйича нейрохирургик операциялар каби мураккаб муолажаларга тайёргарликнинг мажбурий босқичи ҳисобланади.
ДСАнинг афзалликлари ва имкониятлари
ДСАнинг асосий афзаллиги унинг энг юқори аниқлиги бўлиб, бу шифокорга хатосиз ташхис қўйиш имконини беради. Бундан ташқари, муолажа нафақат диагностик, балки даволаш ҳам бўлиши мумкин. Бевосита тадқиқот пайтида нейрожарроҳ кам инвазив аралашувни амалга ошириши мумкин, масалан:
- Стентлаш: тор идишни кенгайтириш учун стент ўрнатиш.
- Эмболизатсия: аневризма ёки малформатсияни ёрилишининг олдини олиш учун махсус модда билан тўлдириш.
Бу муаммони битта процедурада ҳал қилиш ва хавфларни минималлаштириш имконини беради. Айнан шунинг учун муолажа барча зарур ускуналар ва юқори малакали мутахассислар мавжуд бўлган ихтисослаштирилган нейрохирургия клиникасида ўтказилади.
Бемор учун муҳим маълумотлар
ДСА муолажаси хавфсиз ҳисобланади, аммо ҳар қандай инвазив аралашув каби унинг ҳам ўзига хос хавфлари мавжуд. Вақтинчалик ножўя таъсирлар, масалан, санчилган жойда гематома ёки контраст моддага аллергик реакция бўлиши мумкин. Хавфларни камайтириш учун муолажадан олдин шифокор сизни тўлиқ текширувдан ўтказади ва керакли эҳтиёт чораларини кўради.
Муаллиф: шифокор-нейрохирург Наби Абдуллаев Қўлдашович